Trish Rothgeb - Người định nghĩa “Third Wave”

Sinh ra và lớn lên trong một gia đình trung lưu ở Mỹ vào cuối thập niên 1960, Trish Rothgeb (tên khai sinh Patricia) đến với cà phê không qua ngả thương mại hay nông nghiệp, mà qua văn hóa – chính xác hơn, qua hành trình tìm kiếm ý nghĩa trong hương vị. Sau khi tốt nghiệp đại học ngành nghệ thuật, cô tình cờ bén duyên với cà phê khi làm việc tại một quán nhỏ ở San Francisco – nơi làn sóng thứ hai (Second Wave) của Starbucks, Peet’s và Coffee Connection đang trỗi dậy mạnh mẽ. Nhưng trái tim của Trish không nằm ở “cốc cà phê dễ uống” hay “phong cách Ý đại chúng”, mà ở câu hỏi sâu hơn: “Liệu trong hạt cà phê có thể tìm thấy cái đẹp như trong rượu vang hay âm nhạc không?”

From latimes

Khi rời nước Mỹ sang Na Uy vào những năm 1990, cô bước vào thế giới rang xay thủ công Bắc Âu – nơi cà phê được đối xử như một chất liệu cảm xúc. Là Q-Grader và huấn luyện viên cảm quan, Trish bắt đầu nhìn thấy sự dịch chuyển của thế giới cà phê: từ hàng hóa sang thủ công, từ sản lượng sang cá tính. Ở Oslo, cô cùng những người bạn đồng nghiệp người Na Uy và Thụy Điển thảo luận mỗi ngày về “cà phê như một ngôn ngữ văn hóa”, về việc làm thế nào để vị chua, độ trong, và câu chuyện vùng trồng trở thành phần của trải nghiệm, chứ không phải lỗi bị loại bỏ. Chính trong bối cảnh đó, một khái niệm lớn dần hình thành trong tâm trí cô.

Gọi tên một làn sóng mới

Năm 2002, trong bài viết đăng trên Roaster’s Guild Publication, Trish Rothgeb lần đầu tiên dùng cụm từ “Third Wave of Coffee”. Đó không chỉ là một cách chia giai đoạn – nó là một tuyên ngôn văn hóa.

Cô mô tả ba làn sóng như ba thế hệ tư duy:

• Làn sóng thứ nhất là “cà phê để sống sót” – nơi cà phê được coi là hàng hóa tiện dụng.
• Làn sóng thứ hai là “cà phê để chia sẻ” – thời kỳ của Starbucks và các chuỗi quán nơi trải nghiệm được đóng gói.
• Và Làn sóng thứ ba, theo cô, là “cà phê để tôn vinh” – nơi từng hạt cà phê được xem như một tác phẩm có nguồn cội, đặc tính, và người tạo tác riêng.

Với chỉ vài trang viết, Trish đã định danh một kỷ nguyên mới của cà phê. Nhưng điều đặc biệt nằm ở chỗ: cô không viết như một nhà kinh tế hay nhà báo – cô viết như một người đang yêu. “Third Wave” trong ngòi bút của cô không phải là học thuyết, mà là lời kêu gọi trở về với bản sắc – “hãy đối xử với cà phê như một nghệ phẩm, và với người làm cà phê như một nghệ sĩ.”

from sprudge

Kiến tạo tri thức, lan tỏa đam mê

Sau khi trở về Mỹ, Trish cùng chồng là Nick Cho sáng lập Wrecking Ball Coffee Roasters tại San Francisco. Họ không chỉ mở quán, mà còn xây dựng một diễn đàn giáo dục và đối thoại, nơi barista, roaster, nông dân, và khách hàng có thể cùng học về “why coffee tastes the way it does.”

Trish từng đảm nhiệm vai trò giám khảo Cup of Excellence, huấn luyện viên Q-Grader, và cố vấn cho Specialty Coffee Association (SCA). Cô không ồn ào, không tự gắn mình với hào quang, nhưng chính sự kiên định trong nghiên cứu cảm quan và cách cô nói về hương vị – bằng ngôn ngữ nhân văn, không kỹ thuật – đã giúp hàng nghìn người hiểu rằng, “specialty coffee không chỉ là hạt tốt, mà là thái độ tốt.”

Một trong những bài nói nổi tiếng nhất của cô tại hội nghị SCA là:

“Third Wave không phải là đích đến, mà là một quá trình tiến hóa. Nó buộc chúng ta phải tự hỏi: Liệu chúng ta có còn đang nếm, đang lắng nghe, và đang tôn trọng những người tạo ra hạt cà phê này không?”

from sprudge

Di sản của Trish Rothgeb

Nếu Erna Knutsen là người đặt tên cho “specialty coffee”, thì Trish Rothgeb là người đặt tên cho “Third Wave” – linh hồn văn hóa của specialty.

Điều vĩ đại nhất của cô không nằm ở sự nghiệp cá nhân, mà ở tầm nhìn bao dung: Trish giúp cả thế giới cà phê nhận ra rằng “làn sóng” không phải là cuộc chia rẽ, mà là sự kế thừa. First Wave giúp cà phê phổ cập; Second Wave khiến cà phê trở thành trải nghiệm xã hội; và Third Wave – nhờ Trish – khiến cà phê trở lại đúng bản chất: một ngôn ngữ của đất, con người, và lòng tôn trọng.

Ngày nay, mỗi khi một barista nêu tên nông trại, mỗi khi một roaster kể về vùng đất, hay một thương hiệu chọn minh bạch thay vì ẩn danh, đều có dấu ấn của Trish Rothgeb trong đó – như một người viết lời mở đầu cho bản giao hưởng mang tên Specialty Coffee Culture.

from smugmug

Ghi nhận và tôn vinh

Trish được cộng đồng SCA và World Coffee Research xem là một trong những “Most Influential Voices in Coffee” của thế kỷ 21. Cô vẫn giảng dạy, huấn luyện, và chia sẻ tri thức về cảm quan, không theo mô thức hàn lâm, mà bằng niềm tin giản dị:

“Coffee doesn’t just evolve; people evolve through coffee.”

Câu nói ấy – giản dị nhưng sâu sắc – chính là di sản sống của Trish Rothgeb:

Người đặt tên cho Làn Sóng Thứ Ba, và trao cho nó một linh hồn.

from baristamagazine