Tam Trụ Cà Phê Việt: Chua, Ngọt, Đậm

Có bao giờ bạn ngồi trong một quán cà phê vỉa hè Sài Gòn, cầm ly cà phê đen nóng, rồi chợt nhớ đến ly cà phê phin chậm rãi ở Hà Nội? Hay khi thưởng thức cà phê sữa đá ngọt lịm ở miền Tây, bạn lại liên tưởng đến những buổi sáng sương mù trên cao nguyên Buôn Mê?

Điều kỳ lạ là: cà phê có thể làm chúng ta "du lịch" qua các vùng miền mà không cần di chuyển. Trong thế giới cà phê chuyên nghiệp, người ta nói về tam trụ cảm quan: Acidity (độ chua), Sweetness (độ ngọt), và Mouthfeel (độ đậm). Nhưng với tôi, ba yếu tố này không chỉ là thuật ngữ kỹ thuật - chúng là chìa khóa để hiểu linh hồn cà phê Việt Nam.

Khi chua là nét thanh tao Miền Bắc

Vị chua trong cà phê giống như âm nhạc - bạn không thể giải thích bằng lời, nhưng lại cảm nhận được rõ ràng. Đó không phải vị chua nhắm nghiền mắt của chanh tươi, mà là sự tươi mát, trong sáng, như làn gió buổi sáng. Khi bạn nhấp một ngụm cà phê arabica Tramhamin rang sáng màu của BOS., có một chút gì đó "lấp lánh Bắc Blink" trên đầu lưỡi - đó chính là vị chua.

Người miền Bắc có một cách uống cà phê rất riêng: chậm rãi, trầm tư, như đang đối thoại với chính mình. Họ không vội vã đổ đá hay thêm sữa, mà để ly cà phê đen nguội dần, từng ngụm nhỏ, để cảm nhận từng tầng hương vị. Nếu bỏ đá, cục đá to dần tan theo phổ hương.

Vị chua phù hợp với khí chất này. Nó không ồn ào, không nặng nề, mà thanh thoát như những con phố cổ kính, tinh tế như cách người Bắc, điển hình là người Hà Nội, ăn nói. Một ly cà phê Arabica Sơn La với acidity nhẹ nhàng, uống trong không gian yên tĩnh của một quán cà phê phố cổ - đó là trải nghiệm không thể lẫn với vùng miền nào khác.

Hình từ vnexpress

Không phải ngẫu nhiên. Vị chua lại phù hợp với miền Bắc. Con người ưa sự tinh tế, không thích quá đậm đà hay ngọt ngào. Khi tứ vị trong trên mâm đồng buổi tối, chỉ thêm 1 chút chua vào đó, toàn phổ hương vị giãn dài và sâu đậm như họ trải lòng về nhân sinh quan. Vị chua thật sự trở thành "biểu tượng" của vùng đất này.

Khi ngọt là linh hồn phóng khoáng Miền Tây

Vị ngọt trong cà phê là một phép màu. Không phải vị ngọt "nhân tạo" của đường cát hay sữa đặc, mà là vị ngọt tự nhiên, như mật ong rừng, caramel, hay trái cây chín cây. Khi hạt cà phê được chăm sóc đúng, sơ chế tốt, rang đúng nhiệt độ, đúng thời gian, đường tự nhiên bên trong sẽ caramen hóa, tạo nên vị ngọt dịu dàng, lâu dài.

Miền Tây Nam Bộ có một cách sống thong thả và bao dung. Họ uống cà phê sữa đá, ngồi dưới tàu lá, nghe đàn ca tài tử, kể chuyện phím Bác Ba Phi. Không gấp gáp, không căng thẳng, mà thoải mái như dòng sông Hậu chảy lững lờ.

hình từ phusamientay

Vị ngọt phù hợp với tâm hồn này. Nó không gây sốc, không gay gắt, mà ôm ấp, dịu dàng, như cách người miền Tây đón tiếp khách. Một ly cà phê Deep Washed Tramhamin với vị ngọt tự nhiên, cạp cùng bánh mì thịt nướng sáng sớm - đó là hạnh phúc giản đơn của miền sông nước.

Đất miền Tây phì nhiêu, khí hậu ấm áp, nắng nhiều, tạo điều kiện cho sự hào sản nghĩa khí như cà phê tích lũy đường tự nhiên. Hơn nữa, văn hóa ẩm thực miền Tây vốn ưa vị ngọt thanh (từ đường thốt nốt, mật ong, trái cây), khiến vị ngọt trở thành DNA của vùng đất này.

Khi Đậm là sức mạnh của Tây Nguyên

Đậm là cảm giác "vật lý" mà cà phê mang lại. Nhẹ như trà, hay đậm đặc như sô-cô-la? Mượt như lụa, hay thô ráp như đất? Đậm (cảm giác vòm miệng) không phải là vị, mà là "kết cấu" - cách mà cà phê "ngồi" trên lưỡi, "nặng" hay "nhẹ" khi nuốt.

Tây Nguyên là vùng đất của những con người mạnh mẽ, cần cù, kiên cường. Họ dậy từ tờ mờ sáng, lên rẫy hái cà phê, về nhà rang cà phê, uống cà phê đậm đặc để có ngày dài làm việc. Với họ, cà phê không chỉ là thức uống, mà là "nhiên liệu" cho cuộc sống. Đậm phù hợp với cách sống của vùng đất này. Nó phải "có chất", phải "đủ mạnh" để người uống cảm thấy "được nạp năng lượng". Một ly cà phê Vối Buôn Ma Thuột, dày, đậm, không sữa, không đường - đó là cách người cao nguyên khởi động ngày mới. Đất bazan đỏ Tây Nguyên giàu khoáng chất hình thành văn hóa lao động nặng nhọc, và cũng đòi hỏi đồ uống phải "có chất", không thể nhẹ nhàng như trà.

Tam vị nhất thể, vùng trời cà phê Việt Nam

Điều kỳ diệu xảy ra khi bạn pha một ly cà phê blend từ ba vùng miền: Arabica Sơn La, Arabica Đà Lạt (sweetness), robusta Đắk Lắk (body). Đó không chỉ là sự kết hợp hương vị, mà là sự hòa quyện văn hóa. Bạn vừa có sự tinh tế của miền Bắc, vừa có sự dịu dàng của miền Tây, vừa có sức mạnh của Tây Nguyên.

Có thể, cà phê đã dạy chúng ta cách nhìn nhận đất nước mình. Việt Nam không chỉ là một, mà là tổng hòa của nhiều cá tính, nhiều góc nhìn, nhiều cách sống. Chua, Ngọt, Đậm tất cả đều cần thiết để tạo nên một ly cà phê hoàn hảo, cũng như tất cả các vùng miền đều cần thiết để tạo nên một Việt Nam đa dạng, phong phú.

Có lẽ đó là lý do tại sao với người Việt, cà phê không bao giờ chỉ là thức uống - mà luôn mang theo ký ức về quê hương, về những con người và vùng đất mình yêu thương theo cách riêng của mình